عید سعید فطر مبارک.
عید فطر
عید فطر روز اول ماه شوال و از مهم‌ترین اعیاد مسلمانان است. در روایات این روز برای کسانی که روزه آنها در ماه رمضان پذیرفته شده، روز عید و پاداش معرفی شده است. در این روز، روزه گرفتن حرام و پرداخت زکات فطره بر مسلمانان واجب است.
آداب و احکام خاصی برای شب و روز عید فطر گفته شده است؛ ازجمله احیا، خواندن نماز و دعا، قرائت قرآن، غسل، زیارت امام حسین(ع) و گفتن تکبیرات خاص. این روز در کشورهای اسلامی، تعطیل رسمی است. مسلمانان در این روز نماز عید فطر را به جماعت برگزار می‌کنند و طبق آداب و رسوم خود جشن می‌گیرند.
جایگاه و اهمیت
عید فطر اولین روز ماه شوال است. در روایات روز عید فطر، روزه جایزه‌های خدا،روز پاداش نیکوکاران آمرزش گناهان معرفی شده است. بنا بر روایتی که امام علی(ع) نقل شده عید فطر، عید کسی است که خداوند، روزه او را پذیرفته و عبادتش را قبول کرده است.
- امام رضا(ع) فرمود:
-
- «روز فطر، از آن جهت عید قرار داده شده است که مسلمانان، اجتماعی داشته باشند که در آن روز گرد هم آیند و برای خدا بیرون آیند و او را بر نعمت‌هایی که به آنان داده شده است، بستایند و روز عید، روز تجمع، روز خوردن روزه، روز زکات، روز شوق و روز نیایش است؛ و برای آن که اولین روز از سال است که خوردن و آشامیدن در آن حلال است؛ چرا که ماه رمضان، اولین ماه سال نزد اهل حق (شیعیان اثنی عشری) است. پس خداوند، دوست داشت که در چنین روزی، همایشی داشته باشند تا خدا را حمد و ستایش کنند و در این روز، تکبیر در نماز، از آن روی بیش از روزهای دیگر قرار داده شده که تکبیر، بزرگداشت خداوند و ستایش و ثنای او بر نعمت هدایت است....»[۵]
نامگذاری
کلمه «فِطر» از ریشه فَطر به معنای شکافتن، ابتدا و اختراع گرفته شده استگفته شده «عید فطر» نیز از همین ریشه است؛ زیرا روزه‌دار دهانش را در روز عید فطر بر خوردنی‌ها و آشامیدنی‌ها باز می‌کند.
احکام
- زکات فطره: بنابر قول مشهور فقها، زمان وجوب زکات فطره، آغاز شب عید فطر است؛ اما سید ابوالقاسم خویی، زمان آن را هنگام طلوع فجر روز عید دانسته است. همچنین به‌فتوای مراجع‌تقلید، وقت پرداخت زکات فطره در روز عید فطر تا ظهر است؛البته از این میان، شبیری زنجانی کل روز را زمان پرداخت زکات فطریه دانسته است. البته اگر کسی نماز عید فطر می‌خواند، باید زکاتش را پیش از نماز پرداخت کند یا به‌فتوای برخی، آن را از اموالش جدا کند.
- نماز عید: خواندن نماز عید در زمان غیبت امام مهدی(عج) مستحب است؛ ولی در عصر حضور و حاکمیت امام(ع) واجب است.
- روزه گرفتن در روز عید فطر حرام است.
- به گفته ابوالصلاح حلبی، مسافرت کردن در روز عید پس از طلوع خورشید و پیش از گزاردن نماز عید در فرض وجوب نماز عید، حرام و در غیر این صورت، مکروه است.
اعمال و آداب شب عید
احکام شب عید فطر عبارتند از:
- خواندن دعا، نماز و قرائت قرآن.
- خواندن دعای استهلال به هنگام رؤیت هلال شوال.
- استحباب زیارت امام حسین(ع)
- غسل کردن: وقت غسل شب عید فطر، از اول مغرب تا اذان صبح است. به گفته سید بن طاووس بنا بر روایتی قبل از غروب و بنا روایت دیگری اواخر شب غسل کند.
- دو رکعت نماز که در رکعت اول حمد و هزار بار سوره توحید و در رکعت دوم یک بار سوره حمد و یک بار سوره توحید خوانده می‌شود. روایتی از امام صادق(ع) نقل شده است که بر اساس آن هر کس این نماز را بخواند از خدا چیزی درخواست نمی‌کند، مگر آنکه خدا به او عطا می‌کند.
- تکبیرهای مخصوص؛ مستحب است بعد از نماز مغرب و عشای شب عید فطر این تکبیرها گفته شود: «الله اکبر الله اکبر، لا اله الا الله و الله اکبر، و لله الحمد علی ما هدانا، و له الشکر علی ما اولانا. گفته شده مقصود از «و لِتُکبِّرُ‌وا اللَّهَ» در آیه «وَ لِتُکمِلُوا الْعِدَّةَ وَ لِتُکبِّرُ‌وا اللَّهَ عَلَیٰ مَا هَدَاکمْ وَ لَعَلَّکمْ تَشْکرُ‌ونَ» تکبیرهایی است که در شب عید فطر وارد شده است.
- شب‌زنده‌داری؛ در روایتی که از امام کاظم(ع) به نقل از امام علی(ع) نقل شده است آمده است: مرا شادمان می‌سازد هر کسی که در طول سال، خودش را در چهار شب (برای عبادت) فارغ سازد: شب عید فطر، شب عید قربان، شب نیمه شعبان و شب اول ماه رجب. همچنین از امام باقر(ع) نقل شده که علی بن حسین(ع) شب عید فطر را در مسجد می‌ماند و تا صبح نماز می‌خواند و شب‌زنده‌داری می‌کرد و می‌فرمود: این شب کمتر از شب قدر نیست.
روز عید
- غسل: از مستحبات روز عید فطر، غسل است. آغاز زمان غسل از طلوع فجر است؛ ولی در اینکه پایان وقت غسل، پیش از بیرون رفتن برای نماز عید است یا زوال خورشید (وقت نماز ظهر) و یا غروب آفتاب، نظرات مختلفی وجود دارد.
- افطار: مستحب است قبل از نماز عید، خوراکی‌ای به‌ویژه خرما خورده شود.
- تکبیرات خاص پس از نماز صبح و نماز عید و همچنین نماز ظهر و عصر روز عید مستحب است.
- خواندن نماز عید فطر
- استحباب خواندن دعای ندبه
- توسعه دادن بر خانواده در خوردنی و غیر آن مستحب است.